Alzheimer Hastalığı Nedir? Korunma Yolları Nelerdir?

Alzheimer Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

İlerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan Alzheimer hastalığı, beynin öncelikle hafıza olmak üzere bilişsel fonksiyonlarda bilişsel kayba neden olan bir hastalıktır. Peki Alzheimer hastalığının belirtileri nelerdir? Hangi yaş aralığında daha sık görülür? İşte Alzheimer hastalığı hakkında merak edilen tüm bilgiler…

Alzheimer Hastalığı; beynin, öncelikle hafıza olmak üzere, tüm bilişsel fonksiyonlarında ilerleyici kayba neden olan ve mikroskopik olarak beyinde anormal protein depolanmasıyla karakterize bir hastalığıdır. Halk arasında “bunama” olarak bilinen “demans”; “hafıza, lisan, aritmetik, karar verme yetisi, dikkat ve diğer bilişsel fonksiyonlarda ilerleyici kayıp” demektir. Her Alzheimer hastası demanslıdır ama, her demans hastası Alzheimer hastası değildir. Çünkü, demansa neden olan onlarca başka hastalık vardır. Alzheimer Hastalığı ise, en sık görülen demans tipidir. Bu nedenle sıklıkla ve kimi zaman yanlışlıkla, Alzheimer hastalığı ile demans terimleri birbiri yerine kullanılmaktadır.

250 Bin Alzheimer Hastası Var

Ülkemizde tahmini Alzheimer hastası sayısının 250 bin dolayında olduğu öngörülmektedir ve yaşlı popülasyonun artmasıyla bu sayının da artması beklenmektedir. İlerleyen yaşla birlikte, Alzheimer Hastalığı’nın görülme sıklığı artar ancak, Alzheimer Hastalığı’nın, normal yaşlanmanın kaçınılmaz sonucu olmadığı bilinmelidir. Normal yaşlanma sürecinde beyinde yapısal bir takım değişiklikler olur ama, bilişsel/zihinsel yetilerde belirgin bir kayıp söz konusu değildir. Alzheimer Hastalığı’nda ise, belirgin şekilde “yeni bilgileri öğrenme güçlüğü”vardır. Alzheimer Hastalığı bir ruh hastalığı değildir ama, hastalığın seyri süresince psikiyatrik bulgular eklenir bu nedenle bir psikiyatri hastası ile benzerlikleri olabilir.

Alzheimer Hastalığı’nda şu bozukluklar görülür;

• Hafıza sorunları
• Düşünme ve nedenselleştirme zorluğu
• Karar vermede güçlük,
• Kelime bulma güçlüğü,
• Aritmetik işlemlerde güçlük,
• Kişilik ve davranış değişiklikleri,
• Kaybolmalar,
• Eskiden kolaylıkla yapabildiği işlevleri yapma güçlüğü.

Alzheimer Hastalığı Süreci, Belirli Evrelerden Geçer:

Erken dönemde, hafif ve genellikle ihmal edilen belirtiler vardır. Unutkanlık, yorgunluk, kelimeleri hatırlayamama, yeni şeyleri öğrenememe, sosyal davranış ve karar verme bozukluğu olur.

Orta dönemde, günlük yasam aktivitelerinin sürmesini engelleyen belirgin düzeyde belirti ve problemler ortaya çıkar.

Kaybolmalar, motor yetilerde bozulma, huzursuzluk, agresyon, sosyal ilişkilerde bozulma ve paranoya vardır.

İleri dönemde hasta bakım verenlere tam bağımlı hale gelir, fiziksel bozukluklar da eklenir.

Mesane ve bağırsak kontrolünde bozulma, konuşma ya da basit emirlere uymada bozukluk, hayal görme, emosyonel bozukluk, farkındalık halinin kaybı ve sürekli dolanıp durmalar vardır. Alzheimer Hastalığı öldürücü değildir, ama eklenen durumlar nedeniyle yaşam süresi etkilenebilir.

Alzheimer Hastalığı’na Nasıl Tanı Konulur?

Alzheimer Hastalığı tanısını tek başına koyduracak bir test yoktur. Demansın varlığı kanıtlandıktan sonra, demansa neden olabilecek diğer tüm durumların olmadığının gösterilmesi gerekir. Bu nedenle; Alzheimer Hastalığı tanısı için nörolojik muayene, kan testleri, zihinsel testler, beyin görüntülemesi yapılmalıdır. Bazı durumlarda ise; EEG, SPECT, lomber ponksiyon ve psikiyatri konsültasyonu gerekebilir.

Alzheimer Hastalığı bulaşıcı değildir ama, bazı durumlarda bulaşıcı hastalıkların da araştırılması gerekir

Alzheimer Hastalığı’nın kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Ancak riski artıran bazı durumlar vardır;

60 yaş üzerinde risk artar.80-90 yaşından sonra risk sabit kalır    Kadınlarda daha sık görülür, hastalık süresi daha uzundur.

Eğitim düzeyi arttıkça hastalığın ortaya çıkışı gecikir.

Bazı genetik özellikler, Alzheimer Hastalığı’nın ortaya çıkışını kolaylaştırır.

Diğer risk faktörleri: Kafa travması, tiroid hastalıkları, depresyon, sigara ve alkol kullanımı, Kalp hastalığı, vitamin B12 eksikliği, ilaç ve madde bağımlılığı, viral enfeksiyonlar, toksinler ve otoimmün hastalıklardır. Alzheimer Hastalığı’nın kesin tedavisi henüz mümkün değildir. Ancak süreci yavaşlatmak ve bazı semptomların şiddetini azaltmak mümkündür. Bu nedenle erken ve doğru tanı çok önemlidir.

Alzheimer Hastalığından Korunmak İçin Neler Yapılmalı?

Alzheimer hastalığının kalp damar hastalıkları, beyin damar hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon, obezite, genetik, travma, depresyon, çevresel faktörler, sigara, eğitim düzeyi gibi risk faktörleri vardır.  Antioksidan özellik gösteren Vitamin E ve C kullanımı yaşlılarda Alzheimer hastalığı riskini azalttığı, diyete ilave Vitamin C, E, beta koreten ilave edilmesinin algılama fonksiyonları üzerine olumlu etkisi olduğu belirlenmiştir. Ayrıca fizik egzersizlerin beyin sağlığını olumlu etkilediği ve eğitim düzeyi yüksek bireylerde demans riskinin daha düşük olduğu saptanmıştır. Okuma, bulmaca çözme,oyun oynamanın konjinitif fonksiyonları uyarıcı olduğu düşünülmektedir.

Diş tedavilerinde civa kullanımı  tetikliyor !

Koruyucu önlem olarak çevremizdeki aliminyum, bakır, demir, gümüş, çinko, civa gibi metallerden uzak durmamızda fayda vardır.  Örneğin diş tedavilerinde civa kullanılmamasına çok dikkat edilmelidir.

Alzheimer hastalarının bakım ve tedavi gerektirdiğinden aileler ve toplumlar için ekonomik yönden maliyet sebebi olmaktadır. Bu nedenle koruyucu tanı ve tedavi edici önlemlerin bu dejenaratif hastalığın kontrolü için acilen alınması gerekmektedir.

Alzheimer’den Korunma Yolları;

1-Sigarayı Bırakın: Tütün ürünleri kullanmayın.

2-Organik gıda ile beslenin: Çevre kirliliğinden etkilenmiş ve yapay katkılı gıdalar yerine, doğal ve mümkünse organik gıdayla beslenin.

3-Mevsim sebzelerini tüketin: Mevsiminde taze meyve-sebze, zeytinyağı, kuruyemiş tüketimine ağırlık verin. Tam tahıl ürünlerini daha az miktarda tüketin.

4-Şekere dikkat Edin: Saf şeker yerine, bölgenizde üretilen balı tercih edin.

5-Katkılı yiyeceklerden uzak durun: Katkılı, işlenmiş et ürünleri (salam, sosis, sucuk vb) yerine; serbest otlayan (yeşillik yiyen) hayvan yağı, eti ile tavuk ve açık deniz balığı tüketin.

6-Yemekleri düşük ısıda pişirin: Yüksek ısıda, is ve duman altında pişirme ve kızartma yerine; daha düşük ısıda buğulama, haşlama ve ızgara yöntemleri tercih edin.

7-Yoğurt ve turşu gibi besinler tüketin: Yoğurt, sirke ve turşu gibi fermente edilmiş, faydalı bakterilerden zengin gıdalar tüketmeyi ihmal etmeyin.

8-Düşük kalorili beslenin: Tüm bu yediklerinizin miktarını az tutarak düşük kalorili beslenin.

9-Yemek yaptığınız kapları değiştirin: Çelik, cam veya porselen pişirme kapları, zararlı kimyasal maddeler içeren diğer kaplara tercih edin.

10-Özellikle Alkole dikkat: Alkol tüketiliyorsa, erkeklerde günde bir veya iki, kadınlarda yarım veya bir kadehi geçmemeli.

11-Kilonuzu kontrol edin: İdeal kilonun yüzde 5-10’dan fazlasına çıkmamaya gayret gösterin.

12–Bol Bol Egzersiz Yapın: Düzenli ve değişken tipte aşırıya kaçmadan, haftada 5 gün 30-60 dakika civarında egzersiz yapın.

13-Bol Bol Güneşlenin: Sağlıklı güneşlenmeyi asla ihmal etmeyin.

14-Hekim kontrollerinizi aksatmayın: Kan basıncı (tansiyon) ve düzenli hekim kontrollerini aksatmayın.

15-Sağlıklı uyku son derece önemli: Düzenli ve ortalama 7 saat uykuyu ihmal etmeyin.

16-Hijyene,Temizliğe  önem verin: Hijyen (temizlik) kurallarına dikkat edin.

17-Stresten Uzak Durun: Sosyal strese karşı dostluklar kurun, hobi ve inanç sistemlerinizi içine alan çözümler üretmeyi deneyin.

Alzheimer’dan Korunma’nın Önemli Notları; Unutmayalım!

1-Alzheimerdan korunmak için doğru beslenme, zihinsel ve fiziksel aktivite hayati önem taşıyor.

2– Alzheimer, unutkanlıkla başlayan bir hastalık. Ancak her unutkanlık Alzheimer anlamına gelmiyor.

3-Beyni ne kadar aktif tutarsak Alzheimer riskinden o kadar uzaklaşırız.

4-Erken dönemde sakin, durağan bir yaşam, hastalık tehlikesini arttırır. Zihinsel ve fiziksel egzersiz beyinde yeni devreler oluşturur.

 5-Hafızanızı güçlendirmek için koşun, yürüyün, oynayın, bulmaca çözün, televizyon izleyin.

 6-Aktivite sayısını çeşitlendirin.

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner.