Şeyh Said Kimdir?

Şeyh Said Kimdir ? Neden Asıldı ? Şeyh Said İsyanı ve Detayları

Şeyh Said Kimdir ? Şeyh Said Nereli ? Neden Asıldı ? Şeyh Said İsyanı

Şeyh Said Şeyh Said Palevi, Şeyh Said Pirani, Şeyh Muhammed Said Nakşibendi, Şeyh Said Efendi olarak bilinir. Şeyh Said 1865 ya da 1866 yılında  Palu, Elâzığ’da doğmuştur. 29 Haziran 1925 yılında ise Şeyh Said İsyanının ele başısı olarak asılmıştır.  Seyyid bir aileye mensup Zazaları içinde ikamet eden Nakşibendi şeyhi olarak anılır. Kürt lideri olduğu söylenir. Müderris, Mutasavvıf, Müfessir ve Muhaddis olan Şeyh Said, kendi adıyla anılan Şeyh Said İsyanı lideridir.

şeyh said kimdir - nereli - şeyh said isyanı
şeyh said kimdir – nereli – şeyh said isyanı

Şeyh Said Kimdir ? Şeyh Said Nereli ? Neden Asıldı ? Şeyh Said İsyanı

Şeyh Said, 1865 senesinde Elazığ’da dünyaya geldi. Seyyid asıllı bir aileden gelmekteydi. İlk evliliğini dedesi Şeyh Ali Septi’nin halifelerinden Şeyh Ahmed-i Çani’nin kızı Amine Hanım ile yapan Şeyh Said’in bu evlilikten beş kız beş erkek olmak üzere toplam on çocuğu oldu. Palu’da doğan Doğu Anadolu’da yaşayan aşiretlerden Zaza kökenli olup Nakşibendî tarikatının Hâlidiyye koluna mensup Palulu Şeyh Ali Sebtî’nin torunudur. Ali Sebtî’nin Hâlid el-Bağdâdî’nin yahut onun kardeşi ve halifesi Mahmud Sâhib’in halifesi olduğu, oğlu Mahmud’un da kendi halifeleri arasında yer aldığı kaydedilir (Memiş, s. 198-199).

şeyh said kimdir - neden asıldı - istiklal mahkemeleri
şeyh said kimdir – neden asıldı – istiklal mahkemeleri

Said’in ilk eşi Rus Harbi’nden dolayı Hınıs’tan Piran’a göç ettiği zaman rahatsızlandı ve hayatını kaybetti. Daha sonra Şeyh Said, Kürt Miralayı Hamidiye Alaylarının liderlerinden Cibranlı Halit Bey’in kız kardeşi Fatma Hanım ile ikinci evliliğini gerçekleştirdi.

Palu, Diyarbakır ve Muş bölgelerinde eğitim gördü. Bu dönemde Nakşibendi Tarikatı’na katıldı ve dergahın başına geçti. I. Dünya Savaşı sırasında Rusya Doğu Anadolu’yu işgal etti ve bunun üzerine Şeyh Piran’a taşındı. Sonrasında ise Hınıs Kolhisar’a yerleşti.

Şeyh Said İsyanı

Birinci Meclisin Bitlis milletvekili Yusuf Ziya tarafından aşiretler arasındaki tanınmışlığı ve sözünün geçmesi nedeniyle gizli Kürt İstiklal komitesi’ne (“Azadi” örgütü) üye yapıldı. 1924 yılında Yusuf Ziya tutuklandı. Suçunu itiraf eden Yusuf Ziya Bey, Cibranlı Halit, Hasananlı Halit, Hacı Musa ile birlikte Şeyh Said’in de adını verdi. Doğu illerindeki aşiretleri dolaşan Şeyh Said, Cumhuriyet ve Mustafa Kemal’in dinsizliğinden, çıkarılan yasalar ile İslamiyetin, nikah, ırz ve namusun Kuran’ın ortadan kalkacağından, ağaların ve hocaların idam edileceğini veya sürüleceğinden bahseden propagandalar yaptı. Kayınbiraderi Albay Cibranlı Halit’in adamları Cemiyet-i Akvam’a haber vereceklerini, bölgede devletin askeri güçlerinin bulunmadığını ve kolayca bölgeyi ele geçirebileceklerini söyledi. Cumhuriyete ve devrimlere karşı bir ayaklanma fetvası hazırlayarak devrimlere destek verenlerin canları ve mallarının helal olduğunu yazdı. Fetvayı aşiretlerin ileri gelenlerine gönderdi. Varto’daki Hormek aşireti devlet yanlısı olduğu için ayaklanmaya uymayacaklarını açıkladı. Şeyh Said ifade vermek için Bitlis Harp Divanı’na davet edildiğinde yaşlı ve hasta olduğu için ifade vermeye gitmeyince ifadesi Hınıs’ta alındı. Diyarbakır, Çapakçur, Ergani ve Genç illerinde bir ay kadar dolaştıktan sonra 13 Şubat 1925 tarihinde Piran’daki kardeşinin evine yerleşti. Piran’da jandarmanın 5 suçluyu tutuklama girişimi üzerine çıkan çatışma sebebiyle ayaklanma hareketi planlanandan önce başladı. 1924 Ekim ayından yakalanacakları güne kadar hükûmetle haberleşmekte olan bacanağı Kasım Bey (Kasım Ataç) tarafından ihbar edilmiştir. Genç Hâdisesinin (Şeyh Said İsyanı) bastırılmasından sonra “Şark İstiklal Mahkemesi”nde yargılanıp idama mahkûm edildi.

şeyh said isyanı - şeyh said kimdir - şeyh said asılması
şeyh said isyanı – şeyh said kimdir – şeyh said asılması

29 Haziran 1925 tarihinde Şark İstiklal Mahkemesi tarafından Diyarbakır Dağkapı Meydanı’nda asılmıştır. İdam sehpasında son isteği sorulduğunda, kağıt kalem isteyerek kağıda Arapça olarak “Benim bu değersiz dallarda asılmama pervam yoktur. Muhakkak ki mücadelem Allah ve din içindir.” şeklinde bir yazı yazdı. Kelime-i Şehadet getirdikten sonra da idam edildi. Mezarının nerede olduğu bilinmemektedir.

Çocuklarından Ali Rıza Efendi’nin oğlu Mehmet Fuat Fırat, 1973 senesinde Erzurum ilinden bağımsız milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girmiştir.

Şeyh Said’in Mezarı

Şark İstiklal Mahkemesi tarafından Şeyh Said’in mezarının yaptırılması kabul edilmesine rağmen halen mezar yerinin nerede olduğu tam olarak bilinmemektedir.

Kaynakça: http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvxZ5leWhfU2FpZAhttps://www.timeturk.com/seyh-said/biyografi-780876https://islamansiklopedisi.org.tr/seyh-said

Bir Şeyler Yazın...

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

News TR sitesinden daha fazla şey keşfedin

Okumaya devam etmek ve tüm arşive erişim kazanmak için hemen abone olun.

Okumaya devam et