Kanser Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Kanser Nedir? Kanser Belirtileri Neler

Kanser,  ilişkili hastalıkların bütününe verilen addır. Tüm kanser türlerinde, vücut hücrelerinden bazıları durmadan bölünmeye başlarlar ve çevre dokulara yayılırlar. Kanser, trilyonlarca hücreden meydana gelen insan vücudunun neredeyse herhangi bir yerinde başlayabilir. Normalde, insan hücreleri, vücut ihtiyaç duyduğu anda, yeni hücreler oluşturmak üzere büyüyüp çoğalırlar. Hücreler, yaşlandıklarında veya hasar gördüklerinde, ölürler ve ölen hücrelerin yerini yeni hücreler alır.

Kanser Hücrelerin Anormalleşmesidir

Bununla birlikte, kanser geliştiğinde, Hücreler giderek daha anormal hale geldikçe, yaşlı veya hasar görmüş hücreler ölmeleri gereken zamanda yaşamlarını sürdürürler ve ihtiyaç duyulmasa da yeni hücreler ortaya çıkar. Bu ekstra hücreler durmadan bölünebilirler ve tümör adı verilen yumrular oluşturabilirler. Birçok kanser, doku kütlesi olan katı tümörler meydana getirir. Lösemi benzeri kan kanserleri genellikle katı tümörler oluşturmazlar..

Kanseröz tümörler kötü huylu özelliktedirler ve bu, yakındaki dokulara yayılabilecekleri veya bu dokuları istila edebilecekleri anlamına gelir. Ayrıca, bu tümörler büyüdükçe, bazı kanser hücreleri koparak kan veya lenf sistemi yoluyla vücuttaki uzak yerlere gidip orijinal tümörün uzağında yeni tümörler oluşturabilirler.

İyi ve Kötü Huylu Tümörler Nasıl Yayılır ?

Kötü huylu tümörlerin aksine, iyi huylu tümörler yakındaki dokulara yayılmazlar veya bu dokuları istila etmezler. Bununla birlikte, iyi huylu tümörler bazen oldukça büyük yapıda olabilirler. Çıkarıldıklarında çoğunlukla yeniden büyümezler, ancak kötü huylu tümörler bazen yeniden büyürler. Vücudun herhangi bir yerindeki çoğu iyi huylu tümörün aksine, iyi huylu beyin tümörleri yaşamı tehdit edebilmektedir.

Sağlıklı vücut hücreleri bölünebilme yeteneğine sahiptir. Ölen hücrelerin yenilenmesi ve yaralanan dokuların onarılması amacıyla bu yeteneklerini kullanırlar. Normal vücut hücrelerinin büyüme ve bölünme kapasitesi sınırlıdır Ancak kanser hücreleri kontrolsüz bölünerek çoğalmaya başlar ve büyürler. Kanser hücreleri orjin aldıkları doku yada organın adı ile isimlendirilir. Örneğin; akciğer kanseri, meme kanseri, prostat kaseri gibi. Yaklaşık 100 ayrı çesit kanser bulunmaktadır. Kanser hücreleri zamanla kan ve / veya lenf damarlarına girip vücudun başka bölgelerine gidebilirler . Gittikleri yerde büyümeye devam ederler. Kanserin bu şekilde yayılmasına metastaz adı verilir. Farklı tipteki kanserler, farklı hızlarda büyürler, farklı yayılma biçimleri gösterirler ve farklı tedavilere cevap verirler. Bu nedenle kanser hastalarına var olan kanser türüne göre farklı tedavi metotları uygulanır.

Kanser Belirtileri Nelerdir

Kanserin belirtilerini bilmek hastalığın erken teşhisi açısından önemlidir, ancak bu belirtilerin birine veya daha fazlasına sahip olmak kişinin kanser olduğu anlamına da gelmez.   

Açıklanamayan kilo kaybı: Birçok kanserin; özellikle mide, pankreas, yemek borusu (ösefagus) kanseri ve akciğer kanseri gibi; ilk belirtisi açıklanamayan kilo kaybıdır.

Biyolojik Risk Faktörleri: Biyolojik Risk Faktörleri; yaş, cinsiyet ve ırk gibi fiziksel özelliklerdir. Fiziksel ve biyolojik özelliklerin, kanser için risk faktörü olup olmayacağı, kanserin tipine bağlıdır. Belli tip kanserler için risk oluşturabilecek biyolojik ve fiziksel özellikler şunlar olabilir.

Cinsiyet: Bazı kanser türleri cinsiyetle ilişkilidir. Örneğin prostat bezi sadece erkeklerde olduğu için, prostat kanseri erkeklerde görülür. Meme kanseri hem kadın hem de erkeklerde görülebilir, ancak kadınların meme kanserine yakalanma riski daha yüksektir. 

Yaş: Pek çok kanser türü yaşlılarda ortaya çıkar. 50 yaşın üstündeki kişilerde kanser görülme riski daha yüksektir.

Irk: Bazı ırklarda belli tip kanserler saha sık görülmektedir. Örneğin Amerikalı zencilerde prostat kanseri daha sık görülür.

Cilt: Sarışınlarda cilt kanseri daha sık görülmektedir.  

Çevresel Risk Faktörleri: Yaşadığınız ya da çalıştığınız çevre koşulları kanser gelişimi için risk faktörü olabilir. Ev ya da iş yerinde bulunan bazı maddeler, kanser riskini artırır. Asbest, radon, hava kirliliği, UV radyasyon, sigaraya maruz kalma çevresel risk faktörlerindendir.

Yine diyetle alınan bazı besinler kanser gelişim riskini artırırken, bazıları da koruyucu olabilmektedir.

Genetik Risk Faktörleri: Genetik Risk Faktörleri, aileden kalıtımsal olarak geçen genlerle ilişkilidir.

Aile üyelerinden birinde genç yaşta kanser teşhis edilen bireylerde, üç veya daha fazla kuşakta aynı tip kanser öyküsü bulunanlarda, anne veya baba tarafından üçten fazla kanser olgusu bulunan kişilerde ve aile bireylerinden birinde iki veya daha fazla farklı tip kanser bulunan bireylerde kanser gelişme riski yüksektir.

Aile bireyleri arasından birden fazla kişide aynı tip kanser olsa bile bu kalıtımsal olmayabilir. Kanserin kalıtımsal olduğundan şüphe ediliyorsa genetik tarama testleri yapılmalıdır.

• Ateş: Kanserde sıklıkla görülür fakat genelde ileri evre kanserler ile birliktedir. Kan kanseri ve lenf bezi tümörlerinde ise başlangıç belirtisi olarak ortaya çıkabilir.
• Halsizlik: Kan kanseri veya kansızlığa neden olabilen mide veya kalın bağırsak kanseri gibi kanserlerde erken ortaya çıkabilir. Halsizlik kanserin seyrini tahmin etme konusunda önemli bir bulgudur.
• Ağrı: Kemik veya testis tümörlerinde ilk belirti olabilir ama genelde ileri evre kanse
• Memede veya vücutta hissedilen kitleler: Özellikle meme, testis, lenf bezi veya yumuşak doku tümörleri cilt altında bir yumru veya şişlik ile hissedilebilir.
• Cilt değişiklikleri: Cilt tümörleri haricinde iç organ tümörlerinde de görülebilir. Bazı kanserlerde sarılık, ciltte koyulaşma veya ciltte kızarıklık görülebilir.
• Kanama: Olağan dışı kanama birçok kanserde erken veya geç dönemde ortaya çıkabilir. Balgamda kan görülmesi akciğer, dışkıda kan görülmesi kalın bağırsak, idrarda kan görülmesi idrar torbası (mesane), zamansız vajinal kanama ise rahim veya rahim ağzı (serviks) kanserinin belirtisi olabilir.
• Dışkılama veya idrar yapma alışkanlığında değişiklik: Uzun süreli kabızlık, ishal veya dışkı boyutunda değişiklik kalın bağırsak kanserinin ilk belirtisi olabilir. İdrar yaparken sancı, idrarda kan görülmesi veya idrar yapma sıklığının değişmesi prostat veya idrar torbası (mesane) kanserinin ilk belirtileri olabilir.
• Öksürük ve horlama: İnatçı ve geçmeyen öksürük akciğer kanserinin horlama ise gırtlak (larinks) kanserinin ilk belirtileri olabilir. 
• Ben ve siğillerdeki değişiklikler: Vücudumuzda yıllardır mevcut olan bir ben veya siğilde şekil, boyut veya renkte yeni ortaya çıkan bir değişiklik durumunda hemen bir doktora müracaat edilmelidir. Zira melanom denilen cilt tümörlerinde erken teşhis ile tedavi şansı artmaktadır.

Kanser türleri ve görülme sıklıkları

Kanserler oluştukları organ, bölge ve mikroskobik yapılarına göre sınıflandırılırlar. 100’e yakın kanser türü olsa da bazı türler çok daha sıklıkla görülmektedir. Sık görülen kanser çeşitleri:

• Akciğer kanseri
• Meme kanseri
• Beyin tümörleri
• Ağız kanseri
• Bağırsak (kolon) kanseri
• Özofagus kanseri
• Cilt kanseri
• Rahim ve rahim ağzı kanserleri
• Yumurtalık kanseri
• Prostat kanseri
• Testis kanseri
• Mide kanseri
• Böbrek kanseri
• Karaciğer kanseri
• Pankreas kanseri
• Mesane kanseri
• Gırtlak kanseri
• Nazofarenks kanseri olarak sayılabilir.

Her yıl dünyada yaklaşık 14 milyon kişinin kansere yakalandığı ve yaklaşık 8,2 milyon kişinin bu hastalıklar yüzünden hayatını kaybettiği bilinmektedir. Ülkemizde ise Sağlık Bakanlığı’nın istatistiklerine göre her yıl 103 bini erkek, 71 bini kadın olmak üzere 174 bin kişi kansere yakalanmaktdır.

Türkiye’de erkelerde en sık görülen kanser tipleri akciğer, prostat, bağırsak, mide ve mesane kanseri iken kadınlarda meme, tiroid, bağırsak, rahim ve akciğer kanseri olarak bilinir.

Kanser nedenleri

Kanserin nedenleri tam olarak bilinmemekle beraber iki grup risk faktörü vardır. Bunlardan biri genetik yatkınlık yani ailedeki hastalık geçmişi, diğeri ise çevresel ”kolaylaştırıcı” faktörlerdir. Çevresel faktörler; sigara ve alkol kullanımı, yoğun güneş ışınına maruz kalma, radyasyona veya yüksek dozda röntgen ışınına maruz kalma, kanserojen olarak anılan bazı kimyasallara maruz kalma, bazı virüsler, kötü beslenme alışkanlıkları ve hava kirliliği gibi faktörlerdir. Bunların yanında hamilelik döneminde anne karnında fetüsün maruz kaldığı faktörler de kanserin nedenlerinden sayılmaktadır

Kanser tanı ve tedavi yöntemleri

Belirtiler sonrası kanser tanısı koymak için birkaç yöntem kullanılmaktadır. Başlıca yöntemler; kan testleri, görüntüleme yöntemleri (MRI, bilgisayarlı tomografi vb.) ve biyopsi işlemi ile alınan parçaların patolojik açıdan incelenmesidir.

Kanserler, türlerine bağlı olarak farklı mikroskobik yapılara ve yayılma hızına sahiptir. Bu yüzden her kanser türünde farklı tedavi yolları izlenir. Genel olarak kanser tedavileri; çeşitli ilaçlarla uygulanan kemoterapiler, radyoaktif ışınlardan yararlanılan radyoterapiler, cerrahi girişimler ve hastaların yaşam kalitesini arttırmak için kullanılan tamamlayıcı (alternatif) tıp yöntemleri olarak sınıflandırılır. Bu tedavi yöntemlerinde teknolojinin ve bilimsel çalışmaların etkisiyle her geçen gün gelişmeler sağlanmakta ve ilerlemeler kaydedilmektedir. Bütün bu tedavi yöntemlerinin yanı sıra kanser hastalarında moral ve motivasyon, iyileşmenin en büyük yardımcısıdır. Zaman zaman hastaların psikolojik destek alması da tedaviye katkı sağlamaktadır.